Het college legt ons SANE voor: een plan dat moet zorgen voor ruimte in de vergunningverlening. Over de aanpak zijn wij niet te spreken; we zijn zeer verbaasd. Dit plan is opgesteld zonder de gemeenten, zonder de gebieden en de agrarische sector erbij te betrekken. Terwijl juist dáár mensen dagelijks in en met de natuur werken, daar wordt keihard gewerkt aan natuurherstel, schonere lucht en water en aan volhoudbare landbouw. Werk vanuit die basis. Benut hun kennis, inzicht en plannen. Deze mensen verdienen ons vertrouwen: we moeten hen niet passeren, maar versterken.

Wij hebben in de commissie voorgesteld om de vier maatregelen als intenties in de gebiedsprocessen neer te leggen in plaats van als top-down Statenvoorstel. We hebben gevraagd: beschouw dit plan als een brief, praat eerst met de gebieden en kom dan terug met de voorlopige oogst vanuit de gebieden en met de resultaten van de de Omgevings Effect Rapportage en verwerk dat in een Statenvoorstel. Sowieso krijgen we binnenkort en uiterlijk 1 december de resultaten vanuit de gebieden. Maar voor ons plan was geen meerderheid. Wat betreft de gebiedsprocessen die niet goed op gang zijn gekomen, vragen wij ons af: wat heeft het college gedaan om dat in die gebieden wel te laten werken?

Ik zei het al in de commissie: Dit plan trekt de energie uit de gebiedsprocessen. Je moet een broedende kip niet storen, en SANE gooit de knuppel in het hoenderhok.

Tot zover over het proces. Dan nu de inhoud.

Wij missen in dit plan een eerlijke verdeling tussen lusten en lasten. Wij missen solidariteit tussen de sectoren en een gezamenlijke en gelijktijdige aanpak van stikstofreductie door niet alleen de landbouw, maar ook door industrie en verkeer. Kort door de bocht gezegd moet de melkveehouderij leveren – voor industrie, mobiliteit en woningbouw. Dat lijkt ons niet rechtvaardig en niet toekomstbestendig.

Om de stikstofaanpak meer in evenwicht te krijgen,dienen wij het volgende amendement en de volgende motie in:

1. Het amendement “NOx-reductie opnemen in SANE: vertaal nationale doelen provinciaal.” Wij vragen het college om een vijfde maatregel uit te werken, nl. een concreet stappenplan voor NOx-reductie industrie en mobiliteit richting nationale doelen. Voor de landbouw formuleren we allerlei concrete maatregelen en plannen voor stikstofreductie, bij de industrie nemen we genoegen met een NOx-monitor. Onze doel: Maak in overleg met de industrie concreet wie welke stappen wanneer zet op het reductiepad richting de nationale doelen, maak dat zichtbaar. (De manier waarop ze stikstofuitstoot verminderen dat is aan henzelf.)

2. Om meer evenwicht aan te brengen in het plan, stellen wij voor om verder te gaan met de Nieuwkoopse aanpak 2.0 en in gesprek te gaan met de versnellingscoalitie waarin de sectoren landbouw, industrie, natuur en overhedengezamenlijk optrekken om stikstofuitstoot te verminderen en om innovatie en verduurzaming te financieren. Wij vragen dus solidariteit van de industrie met de landbouwsector bij reductie NOX en NH3.

Wat betreft het werken aan schonere bodem, water en lucht en biodiverse natuur: die inspanningen van boeren ondersteunen wij graag. Daartoe dienen wij twee moties in: 

1. De motie “Natuurnetwerk Nederland: versterk natuur én landbouw.” Bekijk n.a.v. de motie van Pieter Grinwis waar de bestemming “”agrarisch”” behouden kan blijven bij de laatste stukken te realiseren NNN, dan snijdt het mes aan twee kanten: dat versnelt realisatie van NNN met de afgesproken natuurdoelen en het kan behoud van voldoende grond betekenen onder een boerenbedrijf ipv onteigening. Gedeputeerde Potjer heeft toegezegd na te gaan welke kansen deze motie biedt voor ZH, we hebben er een termijn bij gezet: uiterlijk Q4 dit jaar.

2. Motie biologische en natuurinclusieve landbouw. Op basis van werkbezoeken aan biologische en extensieve boeren hebben wij als fractie ChristenUnie een analyse en overzicht gemaakt van knelpunten in beleid en regelgeving waar deze boeren tegenaan lopen. Wij delen dit overzicht en de aanbevelingen graag, zodat het college dit kan betrekken bij de landbouwagenda die in de maak is.

We hebben het college eerder gevraagd om te investeren in de ZHPLG-projecten die klaarstaan, maar waar ineens geen geld meer voor was door het afschaffen van het transitiefonds. Goed om te zien dat u dit heeft opgenomen in de VJN, dank daarvoor. 

Kortom: alle sectoren moeten stikstof reduceren voor natuurherstel en vergunningverlening. De landbouw moet ammoniakuitstoot verminderen. Voor het verminderen van de NOx-stikstofdeken (slaat ook neer op de natuur) staan verkeer en industrie aan de lat. In dit plan levert de melkveerhouderij ten gunste van andere sectoren. 

Onze oproep is: geef ons en de landelijke gebieden concreet zicht op het reductieplan en de inzet van de industrie. Zorg als provincie dat de stikstofopgave gelijktijdig en gezamenlijk wordt opgepakt, ook door de industrie; dat is sociaal en rechtvaardig. Dat is hoopgevend. Dát is de weg vooruit.

Wij hebben grote twijfels over dit top-down plan SANE dat het vertrouwen in samenwerking ondermijnt. Ons amendement en de moties dat zijn belangrijke punten voor de ChristenUnie: we hopen dat we daarmee meer evenwicht in het plan kunnen brengen